امير حسين جلالي ندوشن. روان‌‌پزشک، رييس دبيرخانه کارگروه سلامت و امنيت غذايي دانشگاه: آيا سوگ و سوگواري براي بيماري که در اثر کرونا از دست مي‌رود، متفاوت از سوگ يا سوگواري براي ديگر درگذشتگان است؟
 ترديدي شايد نباشد که پاسخ مثبت است، چون شرايط انتقال عفونت، اجازه انجام عموم آيين‌هاي سوگواري را که به حل و فصل سوگ به عنوان يک وضعيت رواني موقت کمک مي‌کند، نمي‌دهد. سوگواران که خود ممکن است بيمار يا در شک بيماري باشند يا در گوشه بيمارستان و خانه کز کرده‌اند يا اگر مجالي براي همراهي غريبانه متوفي را بيابند بايد فاصله‌ها را رعايت کنند و احيانا ديگران از نزديک شدن به آنان بيم خواهند داشت. ترکيبي اندوهناک از غم، ترس از بيمار شدن، انزجار از وضعيتي که وداع را ناممکن يا اين‌چنين منزجر کننده کرده، ترس از مرگ و فقدان ديگران، آينده نامعلوم و البته نگاه منفي و هراس جامعه از خانواده‌‌اي که بيش از هر زمان به همراهي و حمايت نياز دارند وضعيت سوگ کرونا را وضعيتي ويژه و متفاوت کرده است. يکي از راه‌هايي که ما در آيين‌هاي سوگ ايراني و شيعي، راه زندگي را دوباره پيدا مي‌کنيم همراه شدن با کساني است که ما را تا کنار مزار از دست رفته همراهي مي‌کنند. در مسجد و منزل تسليت مي‌گويند و دست‌کم دمي کوتاه ما را همراهي مي‌کنند و يادمان مي‌آورد ما با چه انبوهي دوست و يار پيوند داريم و البته زندگي ادامه دارد. حالا از دست نوازش و از احترام و تکريم خبري نيست. همه در گوشه خانه‌ها يا در خيابان‌ها پشت ماسک‌ها و ترس‌هاي خود پنهان شده‌اند. شهر بايد براي مردم خود کاري کند. اين اندوه متراکم چنان که من در يادداشت ديگري نوشته‌ام فرجام خوبي ندارد.

مرگ نزديکان و ناتواني از وداعي توام با کرامت با عزيزان وجهي ملموس و انساني از فهرستي بي‌شمار از فقدان‌هاي ناشي از کرونا است. فقدان‌هايي که سوگواري بر آن‌ها ناممکن شده. از ياد نبريم سوگي که طي نشود حجمي متراکم از خشم و خصومت بر جا مي‌گذارد. خشمي که در ايام بعد از کرونا در رابطه ميان مردم و حاکميت، مردم با مردم و حتي طبقات مختلف اجتماعي مي‌تواند خود را نمايان کند. سوگ کرونا اگر تدبير نشود و حل و فصل نگردد چون آبي پشت سيل انباشته مي‌شود. و ديوار نازک شده تحمل مردمان بي‌ترديد تاب اين فشار و تراکم را ندارد. ديوار خواهد شکست و آن زمان با پديده‌هاي اجتماعي تازه‌اي روبرو خواهيم بود.
اما چگونه مي‌توان از تنهايي‌هاي کرونايي در زندگي و مرگ و سوگ و آثار آنها گريخت؟
کارگروه سوگ شهرداري تهران با نگاهي بين‌رشته‌اي و با در نظر آوردن ضرورت سوگواري براي خانواده‌هاي جانباختگان و تکريم اين شهروندان و به ويژه کادر سلامت جان باخته، قرار است مداخلاتي اجتماعي را سامان دهد، مداخله‌هايي که هدف آن تحکيم روابط گروه‌هاي اجتماعي و شنيدن صداي قربانيان و کاستن از تنهايي آنان است.