رئيس انجمن علمي روانپزشکان ايران مي‌گويد: در مطالعات هيچ يافته‌ا‌ي نيست تا ويروس بتواند از زير خاک خارج شود. بدن فرد در قبر از بين مي‌رود، چه برسد به ويروس که مقاومتي بسيار کمتر از بدن دارد. اينکه متوفيان کرونا در قطعه‌اي جداگانه دفن شوند، مبناي جهل و ناداني دارد.
به نقل از ايلنا؛ مريم رسوليان (رئيس انجمن علمي روانپزشکان ايران) در گفتگو با خبرنگار ايلنا، در رابطه با سوگ و سوگواري در خانواده‌‌هايي که بستگان خود را به دليل بيماري کرونا از دست داده‌اند و نمي‌توانند براي متوفيان خود، مراسم مرسوم را برگزار کنند، گفت: در ايام کرونايي خانواده‌هاي داغدار محدوديت‌هايي دارند، ترس از انتشار ويروس توسط پيکر متوفا، سبب محدوديت در فرايند تدفين و خداحافظي با فرد از دست رفته مي‌شود. از ديگرسو اصل فاصله‌گذاري فيزيکي که امروز غلط با عنوان فاصله‌گذاري اجتماعي ا  آن ياد مي‌شود، و امکان برگزاري مراسم سوگواري معمول و جمع شدن افراد در مراسم سوم، هفتم، چهلم و رفت و آمد دوستان و نزديکان را از بين برده است. از آنجا که هيجانات منفي و دردناک بايد توسط روان انسان حل و فصل شود، در صورتي که شرايط هضم يا حل و فصل هيجانات منفي فراهم نباشد، زمينه براي بروز فرآيند سوگ پيچيده يا ابراز نشده، فراهم خواهد شد.
رئيس انجمن علمي روانپزشکان ايران افزود: سوگ پيچيده يا ابراز نشده به دلايل گوناگوني رخ مي‌دهد، که عمده‌ي اين دلايل درون‌فردي، بين‌فردي و يا اجتماعي است. دلايل درون فردي به نوع شخصيت و ويژگي‌هاي رفتاري و انطباقي فرد سوگوار بستگي دارد. دلايل بين فردي وابسته به رابطه فرد سوگوار با متوفا است مانند وابستگي بيش از حد، تعارضات و مشکلاتي که بين دو نفر وجود داشته است. از  عوامل اجتماعي آن نيز مي‌توان به نوع مرگ اشاره کرد؛ مرگ ناگهاني و به دنبال حادثه مانند مرگ به دليل تصادف، بيماري کرونا يا حادثه‌ي هواپيماي اوکرايني و ... فرايند سوگ را براي بازماندگان پيچيده‌تر مي‌کند. مرگ فردي که عمر طبيعي کرده و آمادگي براي فقدان او وجود دارد هم دردناک است، اما گذر از فرايند سوگ در شرايط قابل پيش‌بيني راحت‌تر رخ مي‌دهد.
رسوليان در ادامه افزود: سوگ معمولي همراه با تجربياتي از انکار، اشتياق و اشتغال خاطر زياد با متوفا، خشم نسبت به متوفا يا پزشکان يا بستگان و ...، چانه‌زني، افسردگي و پذيرش مرگ همراه است، مدت زمان گذر از  مراحل سوگ تا رسيدن به مرحله پذيرش در افراد مختلف متفاوت است. در اکثر موارد بين 6 هفته تا 6 ماه زمان نياز دارد تا فرد نبودن متوفا و ادامه زندگي بدون او را قبول ‌کند.
وي گفت: سوگ پيچيده يا ابراز نشده نوعي سوگ است که طولاني‌تر و با علائم شديدتر از سوگ معمولي تجربه مي‌شود و بازگشت به روال عادي زندگي را با مشکل مواجه مي‌کند. افرادي که دچار سوگ پيچيده هستند در معرض بيشتر بيماري‌هاي جسمي ‌و يا رواني قرار دارند. بايد توجه داشت که سرسختي در برابر مسائل اجتناب‌ناپذير و مقاومت در برابر دستيابي به آرامش دروني و شادبودن در زندگي، نشان دهنده عشق و علاقه به فرد متوفا نيست. برخي از علائم سوگ پيچيده يا ابراز نشده شامل خشم نسبت به متوفا يا ساير افراد، افسردگي طولاني مدت، اجتناب از يادآوري خاطرات متوفا يا بالعکس اشتغال ذهني افراطي با فرد درگذشته، احساس گناه از سوگوار نبودن، عدم توانايي بازگشت به زندگي معمول و نگهداري وضعيت سوگواري است.
مريم رسوليان بيان کرد: فرهنگ سوگواري ما ايرانيان همراه است با مراسم خاکسپاري و عزاداري جمعي و مراسم متعدد سوگواري با حضور دوستان و آشنايان، در مواردي دوستان صميمي يا اقوام نزديک تا هفت روز سوگواران را در منزل تنها نمي‌گذارند. اين مراسم نقش مهمي در انجام فرايند سوگواري طبيعي و تسهيل برون‌ريزي هيجانات منفي همراه با سوگ دارد، در خاکسپاري و مراسم هفته اول، سوگواران از خاطرات عزيز از دست رفته مي‌گويند و گريه مي‌کنند اين فضايي که با حضور ديگران فراهم مي‌شود نقش کليدي در تخليه‌ي هيجانات منفي و حل وفصل سوگ يا بازگشت به زندگي طبيعي دارد. در سوگواري کرونايي، به دليل، نگراني‌هاي نادرست و زياد نسبت به انتشار ويروس از طريق کالبد متوفا از يکسو و اصل بهداشتي و درست پيشگيرانه‌ي فاصله‌گذاري فيزيکي از ديگر سو، اين مراسم يا برگزار نمي‌شود و يا بسيار محدود برگزار مي‌شود. لازم است به اين نکته مهم توجه کرد که امر مهم در پيشگيري فاصله‌گذاري فيزيکي است، به همه‌ي اين دلايل مرگ ناشي از ويروس کرونا حل فرايند سوگ را دشوار کرده و زمينه براي سوگ ابراز نشده يا پيچيده را تقويت مي‌کند.
در اين بين به دليل وجود هيجانات و احساسات ناخوشايند مثل خشم و غم و .. در موضوع سوگ و بار فرهنگي آن، زمينه بروز افکار و رفتار نادرست و رواج شايعات فراهم مي‌شود. مديريت سوگ در اين شرايط به اندازه‌ي مديريت و کنترل بيماري و تبعات ناشي از آن در کاهش تنش و سلامت روان جامعه اهميت دارد.
وي با تاکيد بر اينکه رفتارهاي نادرست ناشي از ترس و اضطراب در فرايند خاکسپاري و سوگواري ممکن است زمينه براي سوگ ابراز نشده را افزايش دهد، تصريح کرد: خيلي‌ها فکر مي‌کنند، مرده‌اي که نفس نمي‌کشد و قطرات تنفسي هم ترشح نمي‌کند منبع انتشار ويروس است، اين ترس بر ترس از جنازه که خود سمبل ترس از مرگ است، افزوده مي‌شود. ديدن پيکر متوفا، در پذيرش سوگ و گذر از مرحله انکار به بستگان کمک کرده و مرگ را باورپذيرتر مي‌کند. به‌طور کلي ديدن جسد و تماس با پيکر متوفا موجب تسهيل فرآيند پذيرش سوگ و باور به مرگ مي‌شود. اما ترسي که از انتشار ويروس توسط پيکر متوفا بوجود آمده و در برخي موارد متاسفانه توسط سيستم‌هاي نظارتي دامن زده شده است، مسائل را پيچيده‌تر کرده. در اين مرحله مشاهده‌ي پيکر فرد متوفا بدون تماس و با رعايت اصول بهداشتي نقشي در انتشار ويروس ندارد، در صورتيکه توصيه بهداشتي اين است که تماس نداشته باشد، اما رفتاري که شايع شده اين است که در بسياري موارد مشاهده هم از اين فرايند حذف شده است.
رسوليان ادامه داد: بايد بسيار مراقب بود تا اظهارات و نگراني‌هاي غير‌علمي، اپيدمي سوگ ابراز نشده را هم بحران کنوني نکند. اجتناب از تماس با پيکر متوفا امري بهداشتي و ضروري است، اما اين وظيفه نظام بهداشتي است که شرايطي فراهم کند تا در صورت تمايل، مردم متوفيان خود را ببينند و فرآيند تدفين با رعايت اصول بهداشتي برگزار شود. همچنين بايد توجه داشت که مراسم سوگواري از اهميت زيادي برخوردار است. توصيه‌هاي رفتاري و بهداشتي مبني بر اينکه حداقل خويشان و نزديکان با حفظ فاصله ايمني بتوانند در مراسم شرکت داشته باشند و اطلاعات علمي و درست در اختيار مردم گذاشته شود، تا زمينه مناسب براي برگزاري مراسم سوگ و حل فرايند سوگ فراهم گردد. در غير اين صورت فرايند سوگ همچنان پيچيده‌‌تر خواهد شد.
رئيس انجمن علمي روانپزشکان کشور، گفت: جسم مرده‌اي که زير خاک قرار گرفته است، ويروس را منتشر نمي‌کند. در مطالعات علمي هيچ يافته‌ا‌ي نداريم که ويروس بتواند از زير خاک خارج شود. بدن فرد در قبر از بين مي‌رود، چه برسد به ويروس که مقاومتي بسيار کمتر از بدن فرد دارد. اينکه متوفيان کرونا در قطعه‌اي جداگانه دفن شوند، بيش از اينکه مبناي علمي و بهداشتي داشته باشد، مبناي جهل و ناداني دارد.
رسوليان افزود: در مسئله شستشوي پيکر متوفا ويا غسل ميت، هنوز يافته‌هاي علمي کافي نداريم، احتياط مي‌شود و در مواردي تيمم بدل از غسل جايگزين غسل مي‌شود، نکته مهم اين است که با رعايت اصول ايمني، مراسم خاکسپاري با توجه به اعتقادات، باورها و سلايق افراد در حد امکان برگزار شود. به عنوان مثال خواندن نماز ميت خوانده، احتمال گسترش ويروس را افزايش نخواهد داد. اما ترسي که در اين زمينه در جامعه وجود دارد بسيار بيش از واقعيت‌هاي علمي است، و بخش زيادي از اين واکنش‌ها به دليل باورهاي نسبت به مرگ و پيچيدگي مسئله مرگ است. اينکه مردم چنان بترسند که نخواهند جنازه متوفايشان را تحويل بگيرند، سوگ ابراز نشده را بسيار پيچيده‌تر مي‌کند. وظيفه رسانه و کادر درمان است که اين نکات را به خانواده‌ها آموزش داده و فرهنگ‌سازي شود، تا بتوانند فرايند سوگ طبيعي را پيش ببرند و مشکلي به مشکلات اضافه نشود.