«شب قدر» شبي است که در آن قرآن بر پيامبر عظيم الشأن اسلام نازل شده است و فضيلت عبادت در اين شب از تمام شبها بيشتر است. در اين شب مقدرات يک سال انسان معين مي گردد. از با فضيلت ترين اعمال در چنين شبي «احياء» مي باشد که به معناي پاس داشتن يک شب تا صبح است.
شب قدر، شبي که از هزار ماه برتر است. شب نزول قرآن، تقدير امور، بخشش گناهان است. شب قدر بزرگترين سند امامت و تداوم آن در طول زمان است. شب زنده داران بايد تلاش کنند تا غفران الهي در اين شب شامل حالشان گردد.
شب هاي قدر عبارت است از سه شب 19 ، 21 و 23 ماه مبارک رمضان . و احتمال قوي تر در 21 و 23 است . مرحوم آيه الله تبريزي ( جواد بن علي ، متوفاي 1427) همين مضمون را تأييد فرموده مي نويسند : ليله القدر هي ليله التاسع عشر أو الحاديه و العشرون أو الثالثه و العشرون، و يحتمل قويّاً أنّها احدي الليلتين الأخيرتين. [الانوار الالهيه ، رساله في لبس السواد ، آيه الله تبريزي ، ص 189 ، دار الصديقه الشهيده سلام الله عليها 1425هـ ، ق]
شب قدر، فرصتي براي کسب معرفت الله و شناخت خداست و بندگان راستين خدا اين شبها را در غفلت و بي خبري سپري نمي کنند. براي بهره گيري از شبهاي قدر ابتدا بايد اين شب عظيم و لحظه هاي آن را به خوبي درک کرد.
امشب الطاف الهي بيش از حد تصور شامل حال بندگان مي شود و فيوضات اين شب قابل توصيف نيست پس فرصت ها را غنيمت بشماريم و در شب قدر به منزلت شناخت معرفت الهي و خودسازي و خودشناسي دست يابيم.
حقيقت شب قدر
«قدر» در لغت به معناي اندازه و اندازه گيري است و «تقدير» نيز به معناي اندازه گيري و تعيين است؛ اما معناي اصطلاحي «قدر»، عبارت است از ويژگي هستي و وجود هر چيز و چگونگي آفرينش آن و به عبارت ديگر، اندازه و محدوده وجودي هر چيزي «قدر» نام دارد.
بنابر ديدگاه حکمت الهي، در نظام آفرينش، هر چيزي اندازه اي خاص دارد و هيچ چيزي بي حساب و کتاب نيست. جهان حساب و کتاب دارد و بر اساس نظم رياضي تنظيم شده، گذشته، حال و آينده آن با هم ارتباط دارند.
شب قدر، شبي است که همه مقدرات سالانه انسان با ملاحظه، اراده، اختيار و قابليت هاي انسان تقدير مي گردد. شب قدر يکي از شب هاي نيمه دوم ماه رمضان است که طبق روايات ما، يکي از شب هاي نوزدهم يا بيست و يکم و به احتمال زيادتر، بيست و سوم ماه مبارک رمضان است. دراين شب - که شب نزول قرآن به شمار مي آيد - امور خير و شر مردم، ولادت، مرگ، روزي، حج، طاعت، گناه و خلاصه هر حادثه اي که در طول سال متناسب با اراده، دعا و قابليت انسان واقع مي شود، تقدير مي گردد. شب قدر، هميشه و هر سال تکرار مي شود. عبادت در آن شب، فضيلت فراوان دارد و بهره برداري از آن در نيکويي سرنوشت يک ساله، بسيار مؤثر است. در اين شب، تمام حوادث سال آينده به امام هر زمان ارائه مي شود و وي از سرنوشت خود و ديگران با خبر مي گردد.
فضيلت شب قدر
شب قدر از شب‌هاي باعظمت و بااهميت سال است. دليل فضيلت اين شب بر ديگر شب‌ها، اموري است که در اين شب محقق مي‌شود که به برخي از اين فضيلت‌ها اشاره مي‌کنيم:
1.آمرزش گناهان: امام صادق عليه السلام فرموده است: شب قدر آغاز و انجام سال است. امام کاظم عليه السلام فرموده است: هر کس‏ شب‏ قدر غسل کند و تا طلوع سپيده شب‏زنده‏داري نمايد، از گناهان خود بيرون مي‏رود.
2.قلب رمضان: امام صادق عليه السلام فرمود: «از کتاب خدا استفاده مي‌شود که شماره ماه‌هاي سال نزد خداوند دوازده ماه است و سرآمد ماه‌ها ماه رمضان است و قلب ماه رمضان، ليله‌القدر است»
3.برتر از هزار ماه: نزول همه فرشتگان و روح در شب قدر بر زمين و سلام دادن به بندگان خدا، نشانه شرافت آن بر هزار ماه است. درباره اين شب در قرآن مي‌خوانيم: «لَيلَهُ القَدرِ خَيرٌ مِن اَلفِ شَهرٍ» و در دعاي چهل و چهارم از صحيفه سجاديه آمده است: «فَضلُ لَيلَهٌ واحِدَهُ مِن لَياليهِ، عَلَي لَيالي اَلفَ شَهرٍ و سمّاهَا لَيلَهَ القَدرِ؛ فضيلت يکي از شب‌هاي ماه رمضان از شب‌هاي هزار ماه برتر است؛ شبي که خدا آن را شب قدر نام نهاده است»
4.سَرور شب‌ها: پيامبر اعظم صلي الله عليه و آله فرمود: شب قدر، سَروَر شب‌هاست.
اعمال شب قدر
اعمال شبهاي قدر بر دو نوع است يکي آنکه در هر سه شب بايد کرد و ديگر آنکه مخصوص است به هر شبي.
اعمال مشترک شبهاي قدر:
اوّل: غسل است علاّمه مجلسي فرموده که غسل اين شبها را مقارن غروب آفتاب کردن بهتر است که نماز شام را با غسل بکند.
دوّم: دو رکعت نماز است در هر رکعت بعد از حمد هفت مرتبه توحيد بخواند و بعد از فراغ هفتاد مرتبه اَسْتَغْفِرُ اللّهَ وَاَتُوبُ اِلَيْهِ بگويد در روايت نبوي صَلَّي اللَّهِ عَلِيهِ وَ اله است که از جاي خود برنخيزد تا حقّ تعالي او را و پدر و مادرش را بيامرزد.
سوّم: قرآن مجيد را بگشايد و بگذارد در مقابل خود و بگويد: اَللّهُمَّ اِنّي اَسْئَلُکَ بِکِتابِکَ الْمُنْزَلِ وَما فيهِ وَ فيهِ اسْمُکَ الاْکْبَرُ وَ اَسْماَّؤُکَ الْحُسْني وَ ما يُخافُ وَ يُرْجي اَنْ تَجْعَلَني مِنْ عُتَقاَّئِکَ مِنَ النّارِ
چهارم: آنکه مُصحَف شريف را بگيرد و بر سر بگذارد و بگويد: اَللّهُمَّ بِحَقِّ هذَا الْقُرْآنِ وَ بِحَقِّ مَنْ اَرْسَلْتَهُ بِهِ وَ بِحَقِّ کُلِّ مُؤْمِنٍ مَدَحْتَهُ فيهِ وَ بِحَقِّکَ عَلَيْهِمْ فَلا اَحَدَ اَعْرَفُ بِحَقِّکَ مِنْکَ پس ده مرتبه بگويد بِکَ يا اَللّهُ و ده مرتبه بِمُحَمَّدٍ و ده مرتبه بِعَلي و ده مرتبه بِفاطِمَهَ و ده مرتبه بِالْحَسَنِ و ده مرتبه بِالْحُسَيْنِ و ده مرتبه بِعَلِيّ بْنِ الْحُسَيْنِ و ده مرتبه بُمَحَمَّدِ بْنِ عَلِي و ده مرتبه بِجَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ و ده مرتبه بِمُوسَي بْنِ جَعْفَرٍ و ده مرتبه بِعَلِيِّ بْنِ مُوسي و ده مرتبه بِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِي و ده مرتبه بِعَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ و ده مرتبه بِالْحَسَنِ بْنِ عَلِي و ده مرتبه بِالْحُجَّهِ
پنجم زيارت کند امام حسين عليه السلام را در خبر است که چون شب قدر مي شود منادي از آسمان هفتم ندا مي کند از بُطنان عرش که حقّ تعالي آمرزيده هر که را که به زيارت قبر حُسين عليه السلام آمده.
ششم احيا بدارد اين شبها را همانا روايت شده هرکه احيا کند شب قدر را گناهان او آمرزيده شود هر چند به عدد ستارگان آسمان و سنگيني کوهها وکيل درياها باشد.
هفتم صد رکعت نماز کند که فضيلت بسيار دارد و افضل آنست که در هر رکعت بعد از حمد ده مرتبه توحيد بخواند هشتم بخواند:
اَللّهُمَّ اِنّي اَمْسَيْتُ لَکَ عَبْداً داخِراً لا اَمْلِکُ لِنَفْسي نَفْعاً وَ لا ضَرّاً وَلا اَصْرِفُ عَنْها سُوَّءاً اَشْهَدُ بِذلِکَ عَلي نَفْسي وَ اَعْتَرِفُ لَکَ بِضَعْفِ
خدايا من شام کردم در حالي که بنده خواري هستم که مالک سود و زياني براي خويش نيستم و نتوانم
از خويشتن پيش آمد ناگواري را بازگردانم و اين مطلبي است که من آن را بر خويش گواهي دهم و به ناتواني
قُوَّتي وَقِلَّهِ حيلَتي فَصَلِّ عَلي مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ وَاَنْجِزْ لي ما
خود و بيچارگيم در برابرت اعتراف دارم پس درود فرست بر محمد و آل محمد و وفا کن برايم بدانچه
وَعَدْتَني وَجَميعَ الْمُؤْمِنينَ وَالْمُؤْمِناتِ مِنَ الْمَغْفِرَهِ في هذِهِ اللَّيْلَهِ
بر من و همه مؤمنين و مؤمنات وعده فرمودي از آمرزش در اين شب
وَاَتْمِمْ عَلَيَّ ما اتَيْتَني فَاِنّي عَبْدُکَ الْمِسْکينُ الْمُسْتَکينُ الضَّعيفُ
و تمام کن بر من آنچه را به من دادي زيرا که من بنده بينواي مستمند ناتوان تهيدست
الْفَقيرُ الْمَهينُ اَللّهُمَّ لا تَجْعَلْني ناسِياً لِذِکْرِکَ فيما اَوْلَيْتَني وَلا [غافِلاً]
خوار توام خدايا قرار مده مرا فراموشکار از ياد خويش در آنچه به من انعام فرمودي و نه غافل از
لِاِحْسانِکَ فيما اَعْطَيْتَني وَلا ايِساً مِنْ اِجابَتِکَ وَاِنْ اَبْطَاَتْ عَنّي
احسانت در آنچه به من عطا کردي و قرارم مده نا اميد از اجابت خويش و اگر چه دير زماني طول کشد
في سَرّاَّءَ اَوْ ضَرّاَّءَ اَوْ شِدَّهٍ اَوْ رَخاَّءٍ اَوْ عافِيَهٍ اَوْ بَلاَّءٍ اَوْ بُؤْسٍ اَوْ
چه در خوشي و چه در سختي در دشواري يا در آسايش در تندرستي يا گرفتاري در تنگدستي يا
نَعْماَّءَ اِنَّکَ سَميعُ الدُّعاَّءِ
در نعمت براستي تو شنواي دعايي
و اين دعا را کفعمي از امام زين العابدين عليه السلام روايت کرده که در اين شبها مي خوانده در حال قيام و قعود و رکوع و سجود و علاّمه مجلسي (ره ) فرموده که بهترين اعمال در اين شبها طلب آمرزش و دعا از براي مطالب دنيا و آخرت خود و پدر و مادر و خويشان خود و برادران مؤ من زنده و مرده ايشان است و اَذْکار و صلوات بر محمد و آل محمد عَليهمُ السلام آنچه مقدور شود و در بعضي از روايات وارد شده است که دعاء جوشن کبير را در اين سه شب بخوانند فقير گويد که دعاء جوشن در سابِقْ گذشت و روايت شده که خدمت حضرت رسول صَلَّي اللَّهِ عَلِيهِ وَاله عرض شد که اگر من درک کنم شب قدر را چه از خداوند خود بخواهم فرمود عافيت را.


التماس دعا