بيمارستان هاشمينژاد، قلب آموزشي نفرولوژي خاورميانه
بيمارستان هاشمينژاد، قلب آموزشي نفرولوژي خاورميانه
بحران کرونا بر تمام بخشهاي کشور از جمله حوزه سلامت، درمان و آموزش پزشکي تاثيرات منفي برجا گذاشته است. حال آنکه با شدت گرفتن شيوع اين بيماري انجمن بيمارستانها و مراکز درماني نيز با مشکلات جدي روبهرو شدهاند.
به گزارش روابط عمومي دانشگاه: اما در اين روزها با همت دکتر شهرزاد عصاره، بيمارستان هاشمينژاد تهران از سوي انجمن بينالمللي نفرولوژي به عنوان مرکز آموزشي نفرولوژي خاورميانه انتخاب شده است. اين در حالي است که در بين کشورهاي همجوار بيشترين آمار نفرولوژيست، بيماران دياليزي و پيوند کليه در ايران است و ايران در خاورميانه رتبه اول تعداد عمل سالانه پيوند کليه را نيز دارد.
در همين رابطه با اين متخصص داخلي، فوقتخصص نفرولوژي، استاد دانشگاه علومپزشکي ايران و عضو هيات علمي بيمارستان هاشمينژاد تهران گفتوگويي داشتيم.
ابتدا مختصري از سوابق حرفهاي خود را بيان کنيد.
از سال ???? به عنوان عضو هيات علمي در دانشگاه علومپزشکي ايران مشغول فعاليت هستم. از سال ????رياست بخش دياليز بيمارستان هاشمينژاد را برعهده داشتهام و دو سال است که رييس دپارتمان نفرولوژي دانشگاه هستم. همچنين از سالها قبل عضو هياتمديره انجمن نفرولوژي ايران و در چهار سال گذشته عضو هياتمديره انجمن نفرولوژي بينالمللي و در حال حاضر رييس بورد خاورميانه اين انجمن هستم.
وضعيت بخش دياليز بيمارستان و دستگاههاي دياليز در کشور را چگونه ارزيابي ميکنيد؟
در حال حاضر بخش نفرولوژي بيمارستان ما با شش عضو هيات علمي با بيشترين تعداد تخت براي بيماران کليوي در کشور به بيماران مبتلا به بيماريهاي مختلف کليوي و بيماران دياليزي و پيوند کليه خدمترساني ميکنند.
بخش دياليز و بخشهاي ويژه بيمارستان ما مجهز به ?? دستگاه دياليز هستند که در سه شيفت عادي و شيفتهاي شبانه اورژانس در اختيار بيماران نيازمند به دياليز حاد و مزمن هستند. دستگاههاي دياليز ما همه از نوع فرزينيوس آلمان است که از شرکتهاي باتجربه در زمينه ساخت دستگاههاي دياليز به شمار ميرود. در ساير بخشهاي کشور هم علاوه بر اين دستگاهها انواع ديگري از دستگاههاي دياليز از آلمان و ژاپن فعالند. البته واردات دستگاه دياليز در چند سال اخير به دليل محدوديتهاي مختلف به شدت کاهش يافته است. پيش از اين قيمت هر دستگاه دياليز حدود ?? تا ?? ميليون تومان بود و بسياري از خيرين داوطلب اهداي دستگاه دياليز به بيمارستانها بودند. اما در حال حاضر اين رسم انساندوستانه به علت افزايش قيمت دستگاههاي دياليز به بيش از ??? ميليون تومان، بسيار کاهش يافته به طوري که حتي خيرين هم نتوانستهاند به تعداد کافي در تهيه دستگاهها کمک کنند.
اين در حالي است که متاسفانه دستگاههاي دياليز توليد داخل به نسبت دستگاههاي خارجي هنوز از کيفيت ايدهآل برخوردار نيستند و کار و زمان بيشتري لازم است که به سطحي از کيفيت در توليد اين دستگاهها برسيم که بيماران دياليزي، که از لحاظ جسمي بسيار حساس و ظريف هستند، با دياليز دچار مشکل نشوند.
مشکل ديگر آن است که توزيع دستگاههاي دياليز در همه مناطق کشور متناسب نيست. در برخي مناطق تعداد دستگاههاي دياليز بيش از حد مورد نياز است و حداکثر در دو شيفت از آنها استفاده ميشود و در برخي مناطق کمتر از حد مورد نياز است و در شيفتهاي متعدد مورد استفاده قرار ميگيرند که عمر دستگاهها را کم ميکند.
مشکلات اين حرفه در ايران چيست؟
از مشکلات اصلي اين حرفه در کشور کمبود تعداد پزشکان نفرولوژيست و در برخي نواحي کشور نبود وسايل مورد نياز نفرولوژيستها براي خدمترساني به بيماران است. بخشهاي دياليز براي تنظيم صحيح دستگاهها متناسب با مشخصات بيماران و تجويز و تنظيم دوز داروهاي مصرفي و نظارت بر روال کار پرسنل بخش، نياز به نفرولوژيست دارند. از طرفي يک نفرولوژيست براي رسيدگي درست به بيماران دياليزي و ساير بيماران اين رشته نياز به داروهاي مختلف، آزمايشگاههاي مجهز و قابل اعتماد، امکانات لازم براي انجام بيوپسي (نمونهبرداري) کليه و تيم پزشکي حرفهاي همراه شامل متخصصان راديولوژي، پاتولوژي، جراح عروق و ساير رشتهها دارد. اين مجموعه از امکانات در بسياري از مناطق فراهم نيست و در عمل برخي نفرولوژيستها پس از تشخيص اوليه بيمار ناچار به ارجاع وي به مراکز استانها يا حتي تهران هستند. اين مساله هم براي بيماران و هم براي نفرولوژيستهاي اين مناطق مشکلساز است، به خصوص در شرايط محدوديتهاي رفت و آمد به علت کرونا و با در نظر گرفتن هزينههاي بالايي که در اين جابهجاييها بر بيماران تحميل ميشود. بنابراين بايد تعداد نفرولوژيستهاي کشور را افزايش دهيم. اما چگونه؟
رشته نفرولوژي به دليل جزئيات و ظرافتهاي علمي فراوان و سختي برخورد تشخيصي- درماني با بيماران جزو پيچيدهترين رشتههاي پزشکي است. بخش زيادي از بيماران ما ديابتياند و درگير مشکلاتي هستند که تشخيص و درمان آنها نياز به دقت همهجانبه بر همه اعضاي بدن و وسواس فراوان دارد. بيماران دياليزي، بيماران پيوند کليه و انواع بيماريهاي خودايمني، بدخيمي يا عفوني با درگيري کليه نيز براي رسيدن به نتيجه مطلوب تشخيصي و درماني نياز به مطالعه زياد و صرف وقت و حوصله فراوان دارند.
ليکن درآمد اين رشته نسبت به بسياري از تخصصهاي ديگر پزشکي و ساير فوقتخصصهاي زيرشاخه طب داخلي با اختلاف زيادي کمتر است. مجموع اين دو عامل، يعني بالا بودن درجه سختي و درآمد نامتناسب با سختي شغل، همراه با مشکلات اقتصادي کشور، باعث بيعلاقگي همکاران جوان ما به ادامه تحصيل در اين رشته شده است و بسياري از همکاران جوان ترجيح ميدهند رشتههايي با درآمد بالاتر و سختي کمتر را انتخاب کنند.
البته اين مساله کاملا قابل حل است. ما بارها با همکارانمان در جلسات وزارت بهداشت براي متعادل کردن درآمد بين رشتههاي مختلف صحبت کردهايم و راهکارهايي ارائه دادهايم. در صورت حل اين مشکل پزشکان نيز ميتوانند فارغ از مسائل مالي و بر اساس علاقه علمي، رشته تحصيلي خود را انتخاب کنند.
بايد در نظر داشته باشيم که با تشخيص به موقع بيماريهاي کليوي که روزبهروز بر تعداد آنها در ايران و جهان افزوده ميشود، ميتوانيم از بسياري از موارد نارسايي کليه پيشگيري کنيم و جان بسياري از بيماران را نجات دهيم. حدود ?? درصد از جمعيت جهان مبتلا به نارسايي کليوي هستند و اگر اين عدد را به ايران تعميم دهيم، در کشور ما بايد حدود ?/? ميليون نفر درگير اين مشکل باشند. اين افراد نياز به پزشکاني براي شناسايي به موقع و درمان پيشگيرانه دارند تا به سمت دياليز و درمان جايگزيني کليه نروند.
امروزه وضعيت پيوند کليه در ايران را چگونه ارزيابي ميکنيد؟
در سالهاي گذشته وضعيت پيوند کليه در ايران پيشرفت زيادي داشته است. اولين پيوند کليه در سال ???? توسط دکتر جواد سناديزاده در شيراز انجام شد. علم پيوند کليه در آن زمان ابتدايي و منشأ کليه از دهندههاي غريبه بود. به تدريج اهدا از بيماران مرگ مغزي در جهان و در ?? سال گذشته در ايران افزايش يافت، به طوري که در حال حاضر بيش از ?? درصد موارد پيوند کليه در کشور از اهداکنندگان مبتلا به مرگ مغزي صورت ميگيرد. لازم به ذکر است که بيشترين تعداد پيوند کليه در خاورميانه در کشور ما انجام ميشود. متاسفانه پاندمي کرونا باعث شد تعداد پيوند کليه در يک سال گذشته به شدت کاهش پيدا کند و با وجود انجام تعدادي پيوند با بررسيها و مراقبتهاي ويژه، هنوز سايه کرونا در ايران و جهان بر آمار پيوند کليه مشاهده ميشود.
به گزارش روابط عمومي دانشگاه: اما در اين روزها با همت دکتر شهرزاد عصاره، بيمارستان هاشمينژاد تهران از سوي انجمن بينالمللي نفرولوژي به عنوان مرکز آموزشي نفرولوژي خاورميانه انتخاب شده است. اين در حالي است که در بين کشورهاي همجوار بيشترين آمار نفرولوژيست، بيماران دياليزي و پيوند کليه در ايران است و ايران در خاورميانه رتبه اول تعداد عمل سالانه پيوند کليه را نيز دارد.
در همين رابطه با اين متخصص داخلي، فوقتخصص نفرولوژي، استاد دانشگاه علومپزشکي ايران و عضو هيات علمي بيمارستان هاشمينژاد تهران گفتوگويي داشتيم.
ابتدا مختصري از سوابق حرفهاي خود را بيان کنيد.
از سال ???? به عنوان عضو هيات علمي در دانشگاه علومپزشکي ايران مشغول فعاليت هستم. از سال ????رياست بخش دياليز بيمارستان هاشمينژاد را برعهده داشتهام و دو سال است که رييس دپارتمان نفرولوژي دانشگاه هستم. همچنين از سالها قبل عضو هياتمديره انجمن نفرولوژي ايران و در چهار سال گذشته عضو هياتمديره انجمن نفرولوژي بينالمللي و در حال حاضر رييس بورد خاورميانه اين انجمن هستم.
وضعيت بخش دياليز بيمارستان و دستگاههاي دياليز در کشور را چگونه ارزيابي ميکنيد؟
در حال حاضر بخش نفرولوژي بيمارستان ما با شش عضو هيات علمي با بيشترين تعداد تخت براي بيماران کليوي در کشور به بيماران مبتلا به بيماريهاي مختلف کليوي و بيماران دياليزي و پيوند کليه خدمترساني ميکنند.
بخش دياليز و بخشهاي ويژه بيمارستان ما مجهز به ?? دستگاه دياليز هستند که در سه شيفت عادي و شيفتهاي شبانه اورژانس در اختيار بيماران نيازمند به دياليز حاد و مزمن هستند. دستگاههاي دياليز ما همه از نوع فرزينيوس آلمان است که از شرکتهاي باتجربه در زمينه ساخت دستگاههاي دياليز به شمار ميرود. در ساير بخشهاي کشور هم علاوه بر اين دستگاهها انواع ديگري از دستگاههاي دياليز از آلمان و ژاپن فعالند. البته واردات دستگاه دياليز در چند سال اخير به دليل محدوديتهاي مختلف به شدت کاهش يافته است. پيش از اين قيمت هر دستگاه دياليز حدود ?? تا ?? ميليون تومان بود و بسياري از خيرين داوطلب اهداي دستگاه دياليز به بيمارستانها بودند. اما در حال حاضر اين رسم انساندوستانه به علت افزايش قيمت دستگاههاي دياليز به بيش از ??? ميليون تومان، بسيار کاهش يافته به طوري که حتي خيرين هم نتوانستهاند به تعداد کافي در تهيه دستگاهها کمک کنند.
اين در حالي است که متاسفانه دستگاههاي دياليز توليد داخل به نسبت دستگاههاي خارجي هنوز از کيفيت ايدهآل برخوردار نيستند و کار و زمان بيشتري لازم است که به سطحي از کيفيت در توليد اين دستگاهها برسيم که بيماران دياليزي، که از لحاظ جسمي بسيار حساس و ظريف هستند، با دياليز دچار مشکل نشوند.
مشکل ديگر آن است که توزيع دستگاههاي دياليز در همه مناطق کشور متناسب نيست. در برخي مناطق تعداد دستگاههاي دياليز بيش از حد مورد نياز است و حداکثر در دو شيفت از آنها استفاده ميشود و در برخي مناطق کمتر از حد مورد نياز است و در شيفتهاي متعدد مورد استفاده قرار ميگيرند که عمر دستگاهها را کم ميکند.
مشکلات اين حرفه در ايران چيست؟
از مشکلات اصلي اين حرفه در کشور کمبود تعداد پزشکان نفرولوژيست و در برخي نواحي کشور نبود وسايل مورد نياز نفرولوژيستها براي خدمترساني به بيماران است. بخشهاي دياليز براي تنظيم صحيح دستگاهها متناسب با مشخصات بيماران و تجويز و تنظيم دوز داروهاي مصرفي و نظارت بر روال کار پرسنل بخش، نياز به نفرولوژيست دارند. از طرفي يک نفرولوژيست براي رسيدگي درست به بيماران دياليزي و ساير بيماران اين رشته نياز به داروهاي مختلف، آزمايشگاههاي مجهز و قابل اعتماد، امکانات لازم براي انجام بيوپسي (نمونهبرداري) کليه و تيم پزشکي حرفهاي همراه شامل متخصصان راديولوژي، پاتولوژي، جراح عروق و ساير رشتهها دارد. اين مجموعه از امکانات در بسياري از مناطق فراهم نيست و در عمل برخي نفرولوژيستها پس از تشخيص اوليه بيمار ناچار به ارجاع وي به مراکز استانها يا حتي تهران هستند. اين مساله هم براي بيماران و هم براي نفرولوژيستهاي اين مناطق مشکلساز است، به خصوص در شرايط محدوديتهاي رفت و آمد به علت کرونا و با در نظر گرفتن هزينههاي بالايي که در اين جابهجاييها بر بيماران تحميل ميشود. بنابراين بايد تعداد نفرولوژيستهاي کشور را افزايش دهيم. اما چگونه؟
رشته نفرولوژي به دليل جزئيات و ظرافتهاي علمي فراوان و سختي برخورد تشخيصي- درماني با بيماران جزو پيچيدهترين رشتههاي پزشکي است. بخش زيادي از بيماران ما ديابتياند و درگير مشکلاتي هستند که تشخيص و درمان آنها نياز به دقت همهجانبه بر همه اعضاي بدن و وسواس فراوان دارد. بيماران دياليزي، بيماران پيوند کليه و انواع بيماريهاي خودايمني، بدخيمي يا عفوني با درگيري کليه نيز براي رسيدن به نتيجه مطلوب تشخيصي و درماني نياز به مطالعه زياد و صرف وقت و حوصله فراوان دارند.
ليکن درآمد اين رشته نسبت به بسياري از تخصصهاي ديگر پزشکي و ساير فوقتخصصهاي زيرشاخه طب داخلي با اختلاف زيادي کمتر است. مجموع اين دو عامل، يعني بالا بودن درجه سختي و درآمد نامتناسب با سختي شغل، همراه با مشکلات اقتصادي کشور، باعث بيعلاقگي همکاران جوان ما به ادامه تحصيل در اين رشته شده است و بسياري از همکاران جوان ترجيح ميدهند رشتههايي با درآمد بالاتر و سختي کمتر را انتخاب کنند.
البته اين مساله کاملا قابل حل است. ما بارها با همکارانمان در جلسات وزارت بهداشت براي متعادل کردن درآمد بين رشتههاي مختلف صحبت کردهايم و راهکارهايي ارائه دادهايم. در صورت حل اين مشکل پزشکان نيز ميتوانند فارغ از مسائل مالي و بر اساس علاقه علمي، رشته تحصيلي خود را انتخاب کنند.
بايد در نظر داشته باشيم که با تشخيص به موقع بيماريهاي کليوي که روزبهروز بر تعداد آنها در ايران و جهان افزوده ميشود، ميتوانيم از بسياري از موارد نارسايي کليه پيشگيري کنيم و جان بسياري از بيماران را نجات دهيم. حدود ?? درصد از جمعيت جهان مبتلا به نارسايي کليوي هستند و اگر اين عدد را به ايران تعميم دهيم، در کشور ما بايد حدود ?/? ميليون نفر درگير اين مشکل باشند. اين افراد نياز به پزشکاني براي شناسايي به موقع و درمان پيشگيرانه دارند تا به سمت دياليز و درمان جايگزيني کليه نروند.
امروزه وضعيت پيوند کليه در ايران را چگونه ارزيابي ميکنيد؟
در سالهاي گذشته وضعيت پيوند کليه در ايران پيشرفت زيادي داشته است. اولين پيوند کليه در سال ???? توسط دکتر جواد سناديزاده در شيراز انجام شد. علم پيوند کليه در آن زمان ابتدايي و منشأ کليه از دهندههاي غريبه بود. به تدريج اهدا از بيماران مرگ مغزي در جهان و در ?? سال گذشته در ايران افزايش يافت، به طوري که در حال حاضر بيش از ?? درصد موارد پيوند کليه در کشور از اهداکنندگان مبتلا به مرگ مغزي صورت ميگيرد. لازم به ذکر است که بيشترين تعداد پيوند کليه در خاورميانه در کشور ما انجام ميشود. متاسفانه پاندمي کرونا باعث شد تعداد پيوند کليه در يک سال گذشته به شدت کاهش پيدا کند و با وجود انجام تعدادي پيوند با بررسيها و مراقبتهاي ويژه، هنوز سايه کرونا در ايران و جهان بر آمار پيوند کليه مشاهده ميشود.
علت انتخاب بيمارستان شهيد هاشمينژاد به عنوان مرکز آموزشي نفرولوژي انجمن بينالمللي
نفرولوژي در خاورميانه چه بود؟
بيمارستان هاشمينژاد يک بيمارستان تکتخصصي براي بيماريهاي کليوي است. در اين بيمارستان تمرکز ما بر رشتههاي نفرولوژي (داخلي کليه) و اورولوژي (جراحي کليه) است. همچنين تيمهاي قوي آموزشي- درماني راديولوژي، پاتولوژي و جراحي عروق داريم و پزشکان متخصص در ساير رشتهها نيز به صورت مشاور با ما همکاري ميکنند. بيمارستان ما دانشگاهي و در همه رشتههاي ذکر شده آموزشي است و سالهاست در رشتههاي نفرولوژي و اورولوژي جزو مراکز آموزش فلوشيپ و فوقتخصص بوده است و بسياري از پزشکان با رتبههاي برتر کشوري از بيمارستان ما فارغالتحصيل شدهاند.
در پروپوزالي که اخيرا براي انجمن بينالمللي نفرولوژي فرستاديم، موفق شديم بيمارستان هاشمينژاد را به عنوان بيمارستان مرجع آموزش فلوشيپ در خاورميانه ثبت کنيم. اين مساله هم از لحاظ آموزش نفرولوژي به کشورهاي همجوار، به خصوص کشورهاي پارسيزبان بسيار ارزشمند است و هم بر افزايش اعتبار علمي کشور موثر است. من در چهار سال گذشته که نماينده کشورهاي خاورميانه در اين انجمن بودهام، تلاش کردهام تا نفرولوژي کشور را بيش از پيش به مجامع بينالمللي معرفي کنم و اين انتخاب نيز گام ديگري در اين جهت است.
ما کار آموزش منطقهاي خود را با آموزش نفرولوژي در تاجيکستان آغاز کرديم و موفق به برگزاري روز جهاني کليه و چندين جلسه و کلاس آموزشي نفرولوژي در شهر دوشنبه شديم. با حمايت انجمن بينالمللي نفرولوژي يک فلوي نفرولوژي از کشور تاجيکستان را به مدت يک سال در بيمارستان هاشمينژاد پذيرفتيم و متقاضيان ديگري نيز داريم. اميدواريم با مرجعيت جديدي که براي آموزش نفرولوژي در خاورميانه پيدا کردهايم، بتوانيم فلوهاي بيشتري را به خصوص از کشورهاي فارسيزبان جذب کنيم و آموزش دهيم.
بيماري کرونا چقدر بر فعاليتهاي شما تاثير گذاشته است؟
از اواخر بهمن و اوايل اسفند سال ???? که به صورت رسمي ورود بيماري کرونا به کشور اعلام شد، ما نيز در بيمارستان هاشمينژاد مانند ساير بيمارستانهاي کشور، دوران سختي را گذراندهايم. بيماران کليوي، پيوندي و بيماران کليوي که داروهاي مهارکننده سيستم ايمني مصرف ميکنند، بهطور ويژه مستعد ابتلا به کرونا هستند و ما از ابتداي پاندمي پذيراي اين بيماران بودهايم.
اميدواريم با شروع واکسيناسيون اين بيماران که از ابتداي اين هفته آغاز شد و پيشرفت سريعتر واکسيناسيون کشوري، شاهد کاهش ابتلاي اين بيماران آسيبپذير باشيم.
منبع: شفا آنلاين
بيمارستان هاشمينژاد يک بيمارستان تکتخصصي براي بيماريهاي کليوي است. در اين بيمارستان تمرکز ما بر رشتههاي نفرولوژي (داخلي کليه) و اورولوژي (جراحي کليه) است. همچنين تيمهاي قوي آموزشي- درماني راديولوژي، پاتولوژي و جراحي عروق داريم و پزشکان متخصص در ساير رشتهها نيز به صورت مشاور با ما همکاري ميکنند. بيمارستان ما دانشگاهي و در همه رشتههاي ذکر شده آموزشي است و سالهاست در رشتههاي نفرولوژي و اورولوژي جزو مراکز آموزش فلوشيپ و فوقتخصص بوده است و بسياري از پزشکان با رتبههاي برتر کشوري از بيمارستان ما فارغالتحصيل شدهاند.
در پروپوزالي که اخيرا براي انجمن بينالمللي نفرولوژي فرستاديم، موفق شديم بيمارستان هاشمينژاد را به عنوان بيمارستان مرجع آموزش فلوشيپ در خاورميانه ثبت کنيم. اين مساله هم از لحاظ آموزش نفرولوژي به کشورهاي همجوار، به خصوص کشورهاي پارسيزبان بسيار ارزشمند است و هم بر افزايش اعتبار علمي کشور موثر است. من در چهار سال گذشته که نماينده کشورهاي خاورميانه در اين انجمن بودهام، تلاش کردهام تا نفرولوژي کشور را بيش از پيش به مجامع بينالمللي معرفي کنم و اين انتخاب نيز گام ديگري در اين جهت است.
ما کار آموزش منطقهاي خود را با آموزش نفرولوژي در تاجيکستان آغاز کرديم و موفق به برگزاري روز جهاني کليه و چندين جلسه و کلاس آموزشي نفرولوژي در شهر دوشنبه شديم. با حمايت انجمن بينالمللي نفرولوژي يک فلوي نفرولوژي از کشور تاجيکستان را به مدت يک سال در بيمارستان هاشمينژاد پذيرفتيم و متقاضيان ديگري نيز داريم. اميدواريم با مرجعيت جديدي که براي آموزش نفرولوژي در خاورميانه پيدا کردهايم، بتوانيم فلوهاي بيشتري را به خصوص از کشورهاي فارسيزبان جذب کنيم و آموزش دهيم.
بيماري کرونا چقدر بر فعاليتهاي شما تاثير گذاشته است؟
از اواخر بهمن و اوايل اسفند سال ???? که به صورت رسمي ورود بيماري کرونا به کشور اعلام شد، ما نيز در بيمارستان هاشمينژاد مانند ساير بيمارستانهاي کشور، دوران سختي را گذراندهايم. بيماران کليوي، پيوندي و بيماران کليوي که داروهاي مهارکننده سيستم ايمني مصرف ميکنند، بهطور ويژه مستعد ابتلا به کرونا هستند و ما از ابتداي پاندمي پذيراي اين بيماران بودهايم.
اميدواريم با شروع واکسيناسيون اين بيماران که از ابتداي اين هفته آغاز شد و پيشرفت سريعتر واکسيناسيون کشوري، شاهد کاهش ابتلاي اين بيماران آسيبپذير باشيم.
منبع: شفا آنلاين
کپی لینک کوتاه: