از تب مالت تا هاری؛ مروری بر وضعیت بیماریهای مشترک انسان و حیوان در ایران
همزمان با هفته آگاهی‌رسانی بیماریهای مشترک بین انسان و حیوان که از 16 تا 22 تیرماه سال جاری برگزار می‌شود، متخصصان حوزه دامپزشکی و بهداشت عمومی بر لزوم افزایش شناخت جامعه نسبت به این دسته از بیماری‌ها، موسوم به زئونوزها، تأکید دارند.
به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی ایران، همزمان با هفته آگاهی‌رسانی درباره بیماریهای قابل انتقال بین انسان و حیوان، مطالعه مطالب آموزشی منتشرشده در پایگاه مدیریت بیماریهای واگیردار معاونت بهداشت وزارت بهداشت، به‌منظور افزایش دانش و پیشگیری مؤثر توصیه می‌شود.
این بیماری‌ها که تحت عنوان زئونوز شناخته می‌شوند، می‌توانند از طریق تماس مستقیم یا غیرمستقیم با حیوانات به انسان منتقل شوند و تهدیدی جدی برای سلامت عمومی به شمار می‌آیند. آگاهی‌بخشی و رعایت نکات بهداشتی، کلید اصلی کاهش ابتلا به این بیماری‌هاست.
بیماریهای قابل انتقال بین انسان و حیوانات (زئونوزها) به بیماریهای عفونی گفته می‌شود که بین جانوران (عموماً مهره‌داران) و انسان به صورت طبیعی قابل انتقال هستند. این بیماری‌ها می‌توانند توسط عوامل مختلفی از جمله ویروس‌ها، باکتری‌ها، قارچ‌ها، انگل‌ها و پریون‌ها ایجاد شوند. از مهمترین این بیماری‌ها که در کشور ما وجود دارد، می توان به تب مالت، سالک، هاری، سیاه زخم، کیست هیداتیک ، لپتوسپیروز و تب خونریزی دهنده کریمه کنگو اشاره کرد. از طرف دیگر به دلایل مختلف، خطر ورود بیماری های دیگر مانند جنون گاوی، تب دره ریفت، آنفلوانزای پرندگان و… را نباید نادیده گرفت.
براساس گزارش‌های سازمان بهداشت جهانی، از میان عوامل بیماری‌زا عفونی، ۶۰ درصد از حیوانات به انسان منتقل می‌شوند و از میان ۱۵۶ بیماری نوپدید شناخته شده در انسان، ۷۵ درصد آن از بیماریهای قابل انتقال بین انسان و حیوان هستند. این بیماری‌ها می‌توانند تأثیرات جدی بر سلامت انسان داشته باشند و برخی از آنها حتی می‌توانند کشنده باشند. برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری‌ها، رعایت بهداشت شخصی، پرهیز از تماس با حیوانات آلوده اهلی و وحشی یا واکسیناسیون حیوانات اهلی و مصرف فرآورده‌های دامی سالم توصیه می‌شود.
حیوان گزیدگی از آسیب های جدی است که منجر به بیماری هاری می شود، در سال ۱۴۰۳، ۴۰۹۲۲۱ مورد (میزان بروز ۴۷۶ در صد هزار نفر)در کشور شناسایی شد که همه آن ها برای انجام اقدامات پیشگیری شامل شستشوی محل گزش و تزریق واکسن و سرم به واحد های مراقبت و پیشگیری از هاری مراجعه کرده اند. بیشترین موارد حیوان گزیدگی در استان تهران و بعد از آن در استان های گیلان و مازندران و گلستان اتفاق افتاده است. در این سال ۲۴ مورد ابتلا به هاری که منجر به مرگ شده است شناسایی شد. متاسفانه تعدادی از این موارد پس از حیوان گزیدگی یا به مراکز خدمات جامع سلامت مراجعه نکرده و یا مراحل درمان و واکسیناسیون را به طور کامل انجام نداده اند. بیشترین موارد مبتلا به هاری در استان مازندران سپس گیلان ، البرز و کرمان گزارش شده است ولی امکان بروز آن در همه استان ها وجود دارد.
تب کریمه کنگو میراث ذبح غیربهداشتی دام‌ها
تب خونریزی دهنده کریمه کنگو (CCHF) از عفونت‌های ویروسی در کشور می باشد که از طریق گزش کنه یا ذبح غیر بهداشتی دام و قطعه قطعه کردن گوشت یا تماس با ترشحات و خون بیمار مبتلا اتفاق می افتد. در سال ۱۴۰۳، ۷۹ مورد تشخیص داده شده و ۵ مورد از آنها منجر به مرگ شده است. بیشترین موارد بیماری در استان سیستان و بلوچستان و کرمان اتفاق افتاده است. مهمترین اقدام پیشگیری ذبح دام در کشتارگاه و عدم دستکاری کنه و مراجعه فوری در موارد مبتلا به تب در موارد تماس ذکر شده می باشند.
فراورده‌های لبنی و بیماری به نام تب مالت
تب مالت از بیماری های عفونی باکتریایی شایع در کشوراست که مهمترین راه ابتلا آن استفاده از فراورده‌های لبنی غیر پاستوریزه و غیر بهداشتی و تماس با دام ها می باشد. ۱۹۹۷۲ مورد (میزان بروز ۲۳ درصد هزارنفر)در سال ۱۴۰۳ ، در کشور شناسایی شده است که بیشترین موارد در استان های خراسان رضوی و آذربایجان غربی و شرقی و اردبیل گزارش شده است. پیشگیری از ابتلا به این بیماری علاوه برمصرف فراورده های لبنی پاستوریزه و استفاده از فراورده های دامی مورد تایید سازمان دامپزشکی ،واکسیناسیون دام ها برعلیه بروسلوز در دام توسط دامداران می باشد.
مسافری به نام سالک
لیشمانیوز پوستی(سالک) از طریق گزش پشه خاکی منتقل می شود و در ۱۹ استان کشور بومی است. ۸۲۶۷ مورد(میزان بروز ۱۰ در صدهزار نفر) در سال ۱۴۰۳، شناسایی شده است بیشترین موارد از استان‌های اصفهان، خراسان رضوی و فارس گزارش شده است. متاسفانه موارد بیماری در سایر استان‌ها هم به دلیل مسافرت به استان های آلوده شناسایی شده است . حدود ۲ ماه پس از گزش پشه خاکی یک جوش کوچک ایجاد شده و ایجاد زخم می نماید. در صورت ایجاد هر ضایعه پوستی بیش از ۱۰ روز به مراکز خدمات جامع سلامت برای تشخیص و درمان رایگان مراجعه کنند.
سیاه زخم بیماری که با آب و خاک ما خو گرفته است
سیاه زخم نیز در ایران بومی است عمدتا به دنبال تماس مستقیم با داشتن جراحت پوستی با دام آلوده و یا مصرف گوشت و فرآورده آلوده و یا تنفس هوای آلوده بخصوص در اصطبل دارای دام بیمار در انسان ایجاد بیماری می‌کند. شایعترین شکل بیماری سیاه زخم پوستی است ولی موارد گوارشی و تنفسی حتی با درمان میزان مرگ و میر بالا دارد. در سال ۱۴۰۳ ، ۱۴۲ مورد مبتلا به سیاه زخم پوستی ثبت شده است بیشترین موارد از استان های آذربایجان غربی ، اصفهان و چهار محال و بختیاری شناسایی شده است و همگی بهبود یافته‌اند.
لپتوسپیروز ارمغان آب آلوده
لپتوسپیروز عفونت باکتریایی است که مخزن اصلی آن موش‌ها و سایر حیوانات می‌باشند. این بیماری در کشاورزان به ویژه شالیکاران شایع می باشد و موارد مبتلا از طریق تماس پوست با آب آلوده (شستشوی دست و صورت یا قدم زدن در آب و یا شنا) یا مصرف آن یا تماس پوست با خاک آلوده می باشد. موارد مبتلا در سال ۱۴۰۳، ۷۰۶ مورد شناسایی شده است. که بیشترین موارد از استان های گیلان، مازندران و گلستان و خوزستان گزارش شده است. رعایت نکات بهداشتی در هنگام تماس با آب و مصرف آن بسیار مهم است.
از نیش این حیوانات بترسید
مارگزیدگی از آسیب های شایع در کشور می باشد که در سال ۱۴۰۳، ۸۳۸۹ مورد(میزان بروز۱۰ در صدهزارنفر) شناسایی شد و موجب مرگ ۵ مورد شده است. بیشترین موارد در استان های سیستان و بلوچستان، خوزستان و کرمان اتفاق افتاده است. در صورت مارگزیدگی بلافاصله به نزدیکترین مرکز خدمات جامع سلامت و یا بیمارستان مراجعه کرد.
عقرب زدگی در ایران دارای میزان بروز بالا می باشد به طوری که در سال ۱۴۰۳ ، ۸۱۴۰۶ مورد (میزان بروز ۹ در صدهزارنفر)عقرب زدگی با ۴ مورد مرگ شناسایی شده است. بیشترین موارد از خوزستان، سیستان و بلوچستان، کرمان و هرمزگان گزارش شده است. در صورت عقرب زدگی بلافاصله به نزدیکترین مرکز خدمات سلامت و یا بیمارستان مراجعه کرد.
کپی لینک کوتاه:
نظر دهید