• 1401/06/14 - 10:40
  • - تعداد بازدید: 130
  • - تعداد بازدیدکننده: 127
  • زمان مطالعه : 7 دقیقه
  • /ZcU7

برگزاری دوره دانش افزایی "غرب جدید از منظر متفکران معاصر جهان عرب"

با توجه به اهمیت شناخت اندیشه های متفکران معاصر، نشست تحلیلی با موضوع "غرب جدید از منظر متفکران معاصر جهان عرب" با حضور جمعی از اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران و دکتر احمد رهدار عضو هیأت علمی دانشگاه و رییس موسسه فتوح اندیشه برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری دانشگاه علوم پزشکی ایران، دکتر رهدار در این نشست با ارائه تحلیلی درباره وضعیت فرهنگی و سبک زندگی کشورهای عربی عنوان کرد امروز کشورهای عربی به شدت دچار بحران هویت هستند و از فرهنگ عربیت خودشان فاصله گرفته اند بطوریکه حتی زبان این کشورها در مراکز اداری و رسمی به زبان کشورهای بیگانه است و از آنجا که زبان، حامل و مولد فرهنگ هاست با پذیرش و رسمیت دادن به زبان های خارجی باعث ورود مولفه های فرهنگی بیگانه و رسوخ در لایه ها و سطوح مختلف جامعه می گردد و در این بین ظرفیت های مهم زبان اصلی به محاق می رود. این در حالی است که با توجه به اهمیت زبان فارسی در کشور ما یکی از مأموریت های سازمان ارتباطات اسلامی که توسط رایزنی های فرهنگی ایران در جهان دنبال می شود آموزش رایگان زبان فارسی است که در طول تاریخ یکی از بسترهای نفوذ فرهنگی ایران نیز بوده است.

عضو هیأت علمی دانشگاه  با بیان اینکه در جهان عرب  از زمان الغای خلافت و برچیده شدن آن در جوامع اهل سنت دیگر مولفه وحدت بخشی در حوزه عربی وجود ندارد گفت مسأله فلسطین این ظرفیت را داشت که محور وحدت قرار گیرد اما کشورهای عربی از این فرصت استفاده نکردند.

رییس موسسه فتوح اندیشه به منظور تبیین این پرسش که در یک سده اخیر متفکران جهان عرب از چه مفاهیمی به خودشان و به دنیای غیر عرب نگاه می کنند به بررسی تاریخچه جایگاه عقل در بین فرقه های اهل سنت پرداخت و عنوان کرد در دو قرن اول هجری حدود چهل فرقه فقهی بوجود آمد که تنها در یکی دو فرقه از آنها عقل در کنار سایر منابع استنباط دین قرار می گرفت بعدها که این چهل فرقه با حکم حکومتی به چهار فرقه اصلی شافعی و حنبلی و حنفی و مالکی تبدیل شدند کماکان برخی اختلافات مبنایی وجود داشتو لذا تعداد فتواهای خونینی که خود فرقه های اهل سنت علیه همدیگر دادند به مراتب بیشتر از فتواهایشان علیه شیعه است بعنوان نمونه در یک مورد فقیه شافعی در قرن پنجم به تکفیر و تنجیس کل فرقه حنبلی فتوا داده است. ولی با اینحال بطور کلی در اهل سنت، قرن های متمادی "عقل" را جزء منابع استنباط فقهی و دینی به شمار نیاوردند و در این اتفاق نظر داشتند. لازم به ذکر است که در شیعه، قرآن، روایات و عقل از منابع استنباط دین هستند.

دکتر رهدار در ادامه به معرفی دو جریان اصلی متفکران معاصر عرب پرداخت که در سده اخیر عقل را وارد ساحت معرفت و تفکر نمودند و گفت گروه اول متفکرانی هستند که با آشنایی با افکار سیدجمال الدین اسدآبادی، عقل را هم به منابع استنباط خود افزودند و جریان نواعتزال متقدم را تشکیل دادند و متأثر از عقل شیعی سید جمال الدین اسدآبادی شدند. گروه دوم که اکثر اینها فارغ التحصیلان دانشگاه سوربن فرانسه هستند بجای عقل شیعی عقل غربی را انتخاب کردند و به جریان نواعتزال متأخر معروف شدند. وی ادامه داد لازم به ذکر است در سده های استعمارگری غرب علیه جهان اسلام، استعمار فرانسه که فکری و اندیشه ای بوده بسی بهتر از استعمار انگلستان که بیشتر با مکر و نیرنگ بوده، عمل کرده است. بنابر این این دو جریان معاصر عقل را معتبر می دانند و جزء منابع فهم آنهاست، هردو دین پژوه اند و هر دو متاثر از عقل شیعی یا غربی اند.
عضو هیأت علمی دانشگاه با اشاره به اینکه متفکران اهل تسنن  که قرن های متمادی از "عقل تاریخی" فاصله گرفته و امروز جریانات عقل گرای جهان عرب را شکل داده اند است عقل غیر سنی دارند و طبیعتاً  یا در دامان عقل شیعی قرار می گیرند یا عقل غربی را می پذیرند، بطوریکه در پروژه های جهانی تفکر گروه اول مانند کسی است که در دانشگاه تهران بوده و تفکر گروه دوم عقل غربی است و بازخوانی آنها از جهان اسلام مانند دانشگاه سوربن فرانسه است.
رهدار پژوهشگر غرب شناسی افزود این متفکران با همین اندیشه ها درباره غرب صدها جلد کتاب نوشته اند بطوریکه جریانات متقدم ضد غربی و جریان متاخر غربگرا هستند لازم به ذکر است که در بین این متفکران مانند هر جریان دیگری طیفی از نگاهها و نگرش ها را نسبت به غرب دارند، بعلاوه تاثیر منطقه جغرافیایی نیز در متفکران جهان عرب متفاوت است بطوریکه در همسایگان جغرافیایی غرب به دلیل همجواری و تعامل تاریخی آنها با غرب، قضاوت ها و ارزیابی ها چه تعریف و چه نقد، دقیق تر و پخته تر است مانند شمال و غرب آفریقا  که تجربه دوگانه حاکمیتی و رعیتی نسبت به غرب دارند اما در متفکران شرقی تر عالم اسلام، شناخت از غرب با واسطه است  آن هم واسطه استعماری.
عضو هیأت علمی دانشگاه  با بیان اینکه  در میان متفکران نواعتزال که میراث گذشته را خوانش عقلانی کردند اکثر متأخرین به این نتیجه رسیدند که گذشته تاریخی به درد امروز نمی خورد اما اکثر متقدمین به این باور رسیدند که میراث گذشته برای امروز هم مناسب است و از دل این تراث می توان برای امروز هم توشه ای برداشت از همین رو اینها را جریان سلفیت می نامند.
دکتر رهدار با اشاره به اینکه در طول تاریخ، اهل سنت درباب اجتهاد، انسدادی بوده و فقط گذشته را روایت کرده و چیزی بدان نیفزوده است و اهل تشیع اجتهاد انفتاحی داشتند و از خوانش روایت ها به اقتضای مقتضیات زمان برداشتی معاصر کرده اند، افزود امروز جریان نواعتزالی متقدم اهل تسنن که متاثر از عقل شیعی است به این نتیجه رسیده که باید اجتهاد کرد و گذشته را خوانش عقلانی کرد و فقه استدلالی را رواج داده اما این فقه استدلالی را فقیهان انجام نداده اند بلکه اینها مجتهدان فارغ التحصیلانی هستند که تحصیلات حوزوی ندارند.
وی در بخش دیگری از این نشست به دو جریان "مقاصدی" و "احکامی" در استنباط احکام فقهی در جهان اسلام اشاره کرد و گفت جریانی در اسلام سنی هست که در پیوند با اعتزال متأخر جریان مقاصدی را رقم زده است و به این معتقدند که هدف از اجرای احکام تامین اهدافی خاص در جامعه است حال اگر ما بتوانیم این اهداف را خارج از مجاری احکام اسلام محقق کنیم  بایستی این کار را انجام بدهیم اکثر مقاصدی ها غربی می اندیشند یعنی هدف ها را با روش های غربی دنبال می کنند در مقابل جریانی نیز وجود دارد که خود را تنها موظف به اجرای احکام اسلام می داند اگرچه مقاصد را هم تامین نکند بنابر این جریان احکامی از اجرای مقاصد بازمانده و جریان مقاصدی از اصول اسلامی که عقلانیت حکم می کند باید هر دو را تقویت کرد و هیچکدام را نفی نکرد و کسانی نیز تلاش کردند بین این دو را جمع کنند.
وی افزود: خاستگاه اندیشه سلفیت نه به غرب است اما سلفیت سنی امروز را خرج گذشته می کند در حالیکه سلفیت شیعه گذشته را دستاوردی می داند برای ساختن آینده و گذشته را خرج حال و آینده می کند . از طرف دیگر متفکران جهان عرب که در دامن غرب لغزیدند نیز دو دسته شدند دسته اول جریان لیبرال و غربگرا و  دسته دوم چپ ها یا متفکران متمایل به مارکسیست که دانشگاه سوربون یکی از کانون های موفق در تربیت متفکران چپ است  وباید در نظر داشت که جریان انتقادی در اندیشه های غربی جریان متفکران چپ اند تا جریان اسلام اصیل که از پایگاه اسلامی به غرب بتازند و واضح است که در هرکدام از این جریان ها با یک طیف مواجه هستیم
این پژوهشگر غرب شناسی در پایان ابراز داشت دین اسلام دین جهانی است و استنباط احکام با اجرای احکام متفاوت است و مواجه امروز جهان اسلام با غرب یک مواجهه فلسفی تاریخی برای تعیین مسیر حرکت بشر است چرا که غرب ادعا کرده که تنها مسیر سعادت بشر را او تعیین کرده است و اندیشه وحیانی در این بین جایگاهی ندارد و منبع سعادت بشر امروز نیست این در حالی است که میشل فوکو گفته است  به دنبال اندیشه "خدا  مرده است" که بشر غربی در قرن نوزدهم به آن رسید در قرن بیستم خود انسان مرد. بنابر این چالش امروز اسلام و غرب بر سر تکنولوژی و ابزارهای مدرن زندگی نیست بلکه چالشی فلسفی و تاریخی برای تعیین مسیر سعادت واقعی انسان است.
  • گروه خبری : علمی-آموزشی
  • کد خبر : 4971
کپی لینک کوتاه:
کلمات کلیدی
مدیر سیستم
خبرنگار:

مدیر سیستم

تصاویر

نظرات

0 نظر برای این مطلب وجود دارد

نظر دهید